Neuropedagogika to stosowana interdyscyplinarna dziedzina nauki, której celem jest budowanie procesu edukacyjnego z uwzględnieniem danych o rozwoju mózgu, o skutecznych metodach uczenia się i nauczania, o organizacji mózgu w procesach opanowywania materiału edukacyjnego, z uwzględnieniem osobliwości rozwoju mózgu uczących się i nauczających. Głównym celem neuropedagogiki jest optymalne i twórcze rozwiązywanie zadań pedagogicznych w praktyce, z wykorzystaniem wiedzy o indywidualnych cechach organizacji mózgu w zakresie wyższych funkcji umysłowych.
Różne sposoby myślenia o chłopcu i dziewczynce.
Neuropedagogika uwzględnia wiedzę o tym, jak rozwija się i funkcjonuje mózg dziecka, jak różni się sposób myślenia chłopców i dziewczynek oraz dzieci leworęcznych i praworęcznych, co dzieje się w pracy mózgu danego dziecka podczas pobytu w przedszkolu i szkole, jakie metody nauczania pisania czy matematyki najlepiej dobrać do indywidualnych cech dziecka.
W psychologii zgromadzono wiele materiałów na temat specyfiki metod uczenia się i nauczania w różnych dyscyplinach. Niestety, materiał ten nie jest uwzględniany ani w publicznym systemie edukacji, ani w samodzielnym przygotowywaniu się uczniów do nauki w domu. Podejście neuropedagogiczne jest nowym podejściem, które pojawiło się w 2001 r. i uwzględnia najbogatszy materiał zgromadzony w pedagogice, psychologii, fizjologii i naukach kognitywnych.
Podstawowe zasady neuropedagogiki.
Mózg jako procesor równoległy. Mózg człowieka może wykonywać kilka funkcji jednocześnie. Nauczyciel powinien stwarzać uczniom wiele okazji do angażowania się w różnorodne treści i formy uczenia się oraz działania poznawcze, z wykorzystaniem różnych metod i technik uczenia się. Jednocześnie zarówno niedostateczne obciążenie, jak i przeciążenie mózgu może mieć negatywny wpływ na jego rozwój.
Uczenie się i poznawanie jako naturalne mechanizmy rozwoju mózgu. Natura obdarzyła człowieka ciekawością i chęcią uczenia się, a pedagogika jako nauka musi stworzyć środowisko, które zaspokoi te potrzeby. Uczenie się i poznawanie to procesy fizjologiczne, które wymagają dużej ilości energii, dlatego ważne jest zapewnienie higienicznego i sprzyjającego środowiska do nauki.
Poleganie na wcześniejszym doświadczeniu i poszukiwanie znaczenia jako wrodzone właściwości mózgu. Mózg ludzki zawsze funkcjonuje w trybie łączenia poprzednich doświadczeń z nową sytuacją. Zrozumienie i nadanie sensu tym ostatnim następuje wtedy, gdy mózg znajduje oparcie w istniejącej wiedzy i spostrzeżeniach, co jest ważne, by stale aktualizować je w procesie uczenia się.
Mózg poszukuje znaczenia poprzez tworzenie wzorców. Przypadek i chaos komplikują produktywną aktywność mózgu. Uczenie się jest efektywne, gdy potencjał ludzkiego mózgu jest rozwijany poprzez pokonywanie trudności intelektualnych w kontekście poszukiwania znaczenia za pomocą wzorców.
Neuropedagogika wykazała istotną rolę emocji w procesie uczenia się i nauczania. Emocje są niezbędnym elementem produktywnej aktywności mózgu. Materiał nauczania opanowany w sprzyjającej atmosferze jest lepiej zapamiętywany i ma trwałe powiązania z odpowiednim stanem emocjonalnym. Czynnik emocjonalny stymuluje myślenie i kreatywność ucznia. Inteligencja emocjonalna (EQ) jest równie ważna jak IQ. Uczenie się o emocjach jest niezbędne zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.
Emocje jako niezbędny element produktywnej aktywności mózgu.
Mózg jest w stanie jednocześnie analizować i syntetyzować napływające informacje, pracując z całością i częścią. Badania neuropsychologiczne wykazują, że mózg ma wyjątkową zdolność do postrzegania obiektu jednocześnie jako całości i w częściach, do rozczłonkowania go i ponownego złożenia w tym samym czasie. Analiza i synteza to dwa stale oddziałujące na siebie procesy myślowe w procesie uczenia się, których wspólny rozwój wymaga odpowiedniego wzmocnienia za pomocą właściwych metod i technik nauczania. Materiał dydaktyczny powinien być prezentowany w trybie ciągłej interakcji między całością a szczegółem, analizą a syntezą, indukcją a dedukcją, metodami rozwiązywania problemów i dowodzenia twierdzeń, konkretyzacją a uogólnianiem itp.
Mózg jest w stanie przyswajać informacje jednocześnie w warunkach skupionej uwagi i percepcji peryferyjnej. Przy umiejętnej organizacji, cechy percepcji peryferyjnej można wykorzystać jako konstruktywny czynnik uczenia się. Twórcy filmowi wykorzystują muzykę w tle, aby wzmocnić kontekst filmu. Mechanizm percepcji peryferyjnej może działać jako element zakłócający.
Procesy świadomości i podświadomości w mózgu uczącego się przebiegają jednocześnie. W procesie uczenia się otrzymujemy znacznie więcej informacji, niż nam się wydaje. Na ucznia wpływa nie tylko i nie tyle to, co mówi nauczyciel, ile cały zespół czynników wewnętrznych (wcześniejsze doświadczenia, stan emocjonalny, poziom motywacji, indywidualne cechy ucznia itp.) i zewnętrznych (ogólna atmosfera w klasie, dźwięk, światło itp.) środowiska uczenia się.
W mózgu działają co najmniej dwa systemy pamięci: system pamięci wzrokowo-przestrzennej i system rotacyjny. Pierwszy z nich jest bardziej naturalny dla funkcjonowania mózgu uczącego się. Drugi sposób jest bardziej sztuczny i wymaga więcej pracy. Wiedza, która dotarła do magazynów pamięci za pomocą systemu rutynowego, jest niestabilna i nieproduktywna. Zazwyczaj są one zorganizowane w komórkach pamięci w sposób przypadkowy i chaotyczny. Dlatego im więcej tego typu informacji jest przechowywanych w pamięci, tym trudniej jest mózgowi je odzyskać. Natomiast system pamięci wzrokowo-przestrzennej jest usystematyzowany w taki sposób, że wszystkie informacje, podobnie jak w bibliotece, są przechowywane ściśle według katalogu i kontekstu. W takim przypadku wygodnie jest nie tylko je przechowywać, ale także szybko znaleźć i odtworzyć.
